Caps Lock, bilgisayarların hala daktilo gibi kullanıldığı ve yazmanın tamamen mekanik olduğu zamanların kalıntısı olan bir tuştur. Klavyedeki Caps Lock tuşu, özel bir konuma sahiptir. Çünkü tuş kombinasyonları içinde nadiren kullanılır. Bu nedenle Mac, PC Klavyeleri ve Apple MacBook gibi dizüstü bilgisayarlarda Caps Lock tuşunun etkin olduğunu gösteren bir LED bulunur. MacBook bilgisayarlarda Caps Lock ⇪ olarak da bilinir.
Caps Lock nedir?
Caps Lock, bilgisayar klavyesinin küçük harflerden büyük harflere otomatik olarak (kalıcı olarak) değiştirilmesine yönelik bir anahtardır. QWERTY ve Dvorak klavyelerinde, Tab ve Shift tuşları arasında sol kenarda bulunur.
Caps Lock modunu göstermek için çoğu klavyede klavyenin sağ üst köşesinde (Num Lock ve Scroll Lock Led’leriyle birlikte), Caps Lock tuşunun yakınında veya klavyenin hemen üstünde bulunan bir LED bulunur.
Caps Lock ne işe yarar?
Varsayılan olarak, QWERTY düzenindeki bilgisayar klavyelerinde tuş eylemi yalnızca harf karakterleri için geçerlidir ve sayılar, noktalama işaretleri, matematik ve özel karakterler için bir işlevi yoktur. Bununla birlikte, eski bilgisayarların klavyelerinde (Commodore 64 gibi) Shift tuşunun durumunu tersine çeviren bir Shift Lock tuşu vardır ve buna göre sadece harfleri değil diğer karakterleri de etkiler. Caps Lock açıkken Shift tuşuna basmak, modu devre dışı bırakmadan küçük bir harf girmeyi sağlar:
- Kullanıcı adı ve parola ile yetkilendirilmesini gerektiren çoğu program, büyük/küçük harfe duyarlıdır. Caps Lock’a yanlışlıkla basılması, yanlış şifrenin girilmesine neden olabilir.
- Bilgisayar oyunlarında Caps Lock tuşu, genellikle bir modu (örneğin koşu) açıp kapatmaktan sorumludur.
Caps Lock tuşu nerede?
Caps Lock tuşu, klavyede A tuşunun solunda ve sol Shift tuşunun hemen üstünde yer alır. Caps Lock tuşunun işlevi, basit ve mantıklıdır. Bu nedenle bir Caps-Lock tuşuna basıldığında büyük harf yazımına hemen başlanabilir. Bir defa dokunarak buton, tekrar devre dışı bırakılabilir. Eğer tekrar basılırsa buton etkinleştirilebilir.
Caps Lock tuşunun yarattığı sorunlar
Günümüzde Caps Lock tuşu, yarardan daha fazla sorun yaratıyor. Örneğin, yazarken yanlışlıkla ve özellikle de fark edilmeden Caps Lock tuşunun etkinleştirilmesi ve büyük/küçük harflerin yanlış yazılması can sıkıcı olabilir.
Çoğu programda bu, daha sonra yazının tekrar düzeltilmesi gerektiği anlamına gelir. Özellikle, kullanıcılarının oturum açmasını gerektiren siteler (sosyal medya, e-posta sağlayıcıları), Caps Lock etkin olduğu için oturum açmanın başarısız olması sorunuyla karşı karşıyadır. Kullanıcı, doğru şifreyi girmiş olsa da Caps Lock tuşuna yanlışlıkla basılması hatalı girişe sebep olur.
Caps Lock’un tarihi
Eski zamanlarda çoğu daktilo üreticisi, sadece büyük harfli daktilolar üretiyordu. 1870’lerde daktilo üreticisi Remington hem büyük hem de küçük harfleri yazmanın ekonomik bir yolunu buldu. Bunu, her yazı çubuğuna iki sembol veya harf (büyük ve küçük harf gibi) yerleştirerek yaptı. Büyük ve küçük harfler arasında geçiş yapmak için daktiloyu fiziksel olarak hareket ettiren bir üst karakter tuşu icat etti. Bu, daktilonun farklı bir bölümünün şeride çarpmasını ve küçük harf üretmesini sağladı.
LA36 DECwriter II’nin hizmet kılavuzu Caps Lock’u, 96 büyük ve küçük karakter kümesini, 64 büyük karakter kümesine indirgemenin bir yolu olarak tanımlar. Aslında, bir devre kartı üzerinde küçük bir anahtar yardımıyla bu durum içten ayarlamayı başardılar. Bu, kalıcı büyük harf üretiminin o dönemde arzu edilen bir özellik olduğunu gösterir.
PC çağında Caps Lock
1970’lerde Apple II ve TRS-80 Model 1 gibi birkaç erken dönem ev bilgisayarı, küçük harfleri desteklemiyordu. Bu nedenle Caps Lock’a gerek yoktu. Bununla birlikte, IBM Selectric daktilo düzeninden büyük ölçüde ödünç alınan IBM terminalleri, genellikle bir Shift Lock ve daha sonra bir Caps Lock anahtarı içeriyordu.
IBM 1981’de kendi bilgisayarını yarattığında bir Caps Lock tuşu içeriyordu. Ancak IBM, onu boşluk çubuğunun hemen sağına yerleştirdi. A tuşunun solunda, bunun yerine Kontrol tuşu bulunuyordu. Bu yerleştirme, all-caps terminalinde ve teletype klavyelerde yaygındı.
1984’te IBM, klavye düzenini 101 tuşlu genişletilmiş klavyeye (aka Model M) dönüştürdüğünde, Caps Lock tuşunu A’nın soluna yerleştirdi. Bu konumlama sebebiyle insanlar, yanlışlıkla Caps Lock’a basıyor. Birçok kişi, Caps Lock’tan şikâyet ederken, diğerleri hala zaman ve emekten tasarruf etmek için iş dünyasında kullanıyor. En yaygın kullanımlardan bazıları şunlardır:
- Rapor üst bilgileri: Bu, farklı yazı tiplerinin kullanılamadığı daktilo dönemine yapılan bir geri dönüştür.
- Seri veya VIN numaraları: Bunların çoğu yalnızca büyük harfler içerir.
- Yasal anlaşmalar: Avukatlar, daktilo döneminden bu yana önemli terimleri daha belirgin hale getirmek için yasal belgelerdeki tüm büyük harfleri kullandılar.
- Mimari planlardaki unsurları etiketlemek için: Mimarlar, bunu el yazısıyla yazılmış mektuplardan beri yapıyorlar. Bugün hala CAD programlarında el yazısı benzeri mimari yazı tiplerini kullanıyorlar.
Caps Lock neden kullanılır?
Bu özel tuşun tarihi, daktiloların kullanımına kadar uzanır. Çünkü hemen hemen her daktilo, yazı silindirinin kaldırıldığı veya kilitlendiği bir geçiş kilidine sahiptir. Tuşlar arası geçişi (büyük harfler ve özel karakterler) kullanmak için basılı tutulması gereken Shift tuşunun aksine, Caps Lock tuşuna yalnızca bir kez basılır ve daha sonra büyük harflerle sürekli yazmanıza izin verir. Bu, bir başlık, belgedeki adlar veya benzer bir şey için daktilo ile yazılmış belgelerde yararlı olabilir.
Caps Lock ve Shift Lock arasındaki farklar
Teknik olarak, Mac ve PC Bilgisayar Klavyelerinde, ‘⇩’ simgesiyle “Shift Lock” ve ‘⇪’ simgesiyle “Caps Lock” arasında bir fark vardır. Bu farklar;
- Shift lock ⇩: Shift tuşunun sürekli basılmasını simüle eder. Böylece tüm tuşlarda (harfler, sayılar, karakterler) ikinci atama etkinleştirilir.
- Caps Lock ⇪: Sadece harfler için Shift tuşunun sürekli basılmasını simüle eder. Böylece sadece büyük harfler değil, aynı zamanda sayılar da yazılabilir.
Caps Lock nasıl devre dışı bırakılır?
Windows bilgisayarlar kapatmak için kolay bir yol sunmasa da bir uzlaşma olarak bir uyarı tonu sunar. Bu, basit adımlarla ayarlanabilir;
- Sağ taraftaki Başlat menüsünde Denetim Masası’nı açın ve ardından kolay kullanım için Center başlığına tıklayın.
- Yeni pencerede Kolay Kullanım Merkezi’ni aşağı kaydırın ve klavyenin Kolay Kullanım girdisine tıklayın.
Metin girişini kolaylaştırmak başlığı altında Shift tuşlarını etkinleştir etiketli bir alan mevcuttur. Uyarı sesini etkinleştirmek için bu alanın bir fare tıklamasıyla etkinleştirilmesi gerekir.
Apple Mac’te macOS özel tuşların davranışını değiştirebilir. Mac, iMac ve özellikle Macbook’ta Caps Lock işlevini devre dışı bırakabilir veya değiştirebilirsiniz. Bunun için terminale veya diğer programlama yardımlarına ihtiyacınız yok. Klavyeyi değiştirmek için bir araç olarak bir uygulama da gereksizdir. Çünkü macOS ayarlarında klavyenin bireysel olarak atanması zaten sağlanmıştır. Bu;
- Sol üst köşedeki Apple menüsüne tıklayın ve ardından Sistem Tercihleri’ne gidin,
- Klavye sekmesinde, sağ alt köşedeki özel tuşlara tıklayın,
- Caps Lock düğmesi ve daha fazlası için artık fonksiyonları değiştirebilirsiniz, “Esc” veya “Eylem Yok” olarak ayarlayabilirsiniz,
- Seçiminizi “Tamam” diyerek onaylayın, İptal ile sona ermesine izin verin veya varsayılan olarak Geri yükle’yi kullanın.
- Caps Lock’a ek olarak, Apple Mac, iMac, MacBook vb. macOS ayarlarında CTRL (^), Option (alt, ⌥), Command (cmd, ⌘) ve Function (Fn) tuşlarına alternatif bir işlev atayabilirsiniz.
Caps Lock Tuşu neden sevilmiyor?
Mekanik daktilolar, yazarken belirli bir çaba ile bir tuşa basılmasını gerektiriyordu, bu da Shift tuşunu aynı anda serçe parmağınızla tutarken kullanmayı zorlaştırıyordu. Bilgisayar klavyelerinde bu artık bir sorun teşkil etmiyor, çünkü düğmeye basmak uygulama çabası gerektirmiyor. Caps Lock tuşunun standart konumu, klavyenin ikinci sırasındadır ve A butonunun yanındadır. Böyle bir tuş için bu çok erişilebilir bir yerdir. Bir yandan yanlışlıkla basılması kolaydır; diğer yandan, yerine daha sık kullanılan bir tuş koymak mümkün olmuştur. Fidonette ve internette, BÜYÜK harflerle yazılan metinler bir çığlık, bağırma olarak yorumlanır. Karakter, büyük harfini kötüye kullanan bir kullanıcıya genellikle «Capsie yapma» veya «Caps Lock’a Bas” tavsiyesi verilir.
2001 yılında İsveç’te Caps Lock’a karşı anticAPSLOCK olarak ilk karşı kampanya başlatıldı. 2006 yılında Peter Hintiens liderliğindeki CAPSoff adlı bir grup kullanıcı ise Caps Lock’un klavyeden kaldırılmasını savundu. Alternatif bir seçenek olarak, Caps Lock tuşunu Scroll Lock’un yanına yerleştirilmesi fikrini önerdiler. Bu fikir dışında aşağıdaki seçenekler de sunulmuştur;
- CTRL tuşu
- İkinci Enter
- Backspace
- İki küçük ekran kilidi
- Pano kontrol tuşu
Caps Lock tuşuna bazen “düzeni değiştir” eylemi atanır. Unix’te bu işlevsellik başlangıçta X Window System’e özgüdür, Microsoft Windows’ta ise Keyboard Ninja ve Punto Switcher gibi özel programlar kullanılarak veya kayıt defterini düzenleyerek uygulanabilir.
Caps Lock’u olmayan cihazlar
Caps Lock olmayan cihazlarda, büyük harf seti ya bir ara yüz üzerinden ya da bir tür tuş kombinasyonuyla etkinleştirilir.
- Nokia E70 gibi alfabetik tuş takımına sahip çeşitli iletişimciler ve akıllı telefonlar
- Çocuklar için dizüstü bilgisayarların minyatür klavyeleri.
Kaynakça
