Çözünürlük, bilgisayar ekranında bulunan piksel (pixel) sayısıdır. Yatay ve dikey ekrandaki piksel sayısı terimleri ile ifade edilmektedir.
Çözünürlük bir inçte yer alan piksel sayısı olarak ifade ediliyor olsa da durum bilgisayar monitörlerinde daha farklıdır. Bilgisayar monitörleri açısından çözünürlük; bilgisayarın yatay ekseninde ve dikey ekseninde bulunan piksel sayısını vermektedir..
Piksel nedir? Nasıl çalışır?
Günlük hayatta sıklıkla kullanılan cep telefonu, bilgisayar, televizyon gibi cihazlar bir ekrana sahiptir. Piksel, bir ekranda yer alan görüntüde insan gözünün ayırt edebileceği en küçük birim olarak tanımlanır. Aslında piksel; kırmızı, mavi ve yeşil renkteki alt piksellerden (sub-pixel) meydana gelir ancak insan gözünün bunu algılaması mümkün olmamaktadır.
Piksel kelimesi, ”picture element” kelimelerinden türetilmiştir. İngilizce’de ”dot” yani nokta anlamına gelse de piksel aslında kare şeklindedir. Yazı, fotoğraf, video kısaca dijital ekranlarda olan her şey piksellerin farklı şekilde bir araya gelmesi ile ortaya çıkmaktadır.
Piksel sayısı 1 inç kare olarak bilinir. 1 inç karede ne kadar çok piksel olursa aynı oranda kaliteli görüntü elde edilir. Fotoğrafların boyutları aynı olabilir ancak görüntülerin netlikleri içlerindeki kare sayılarıyla yani piksel adetleriyle orantılı olarak artmakta ya da azalmaktadır.
Pikselin ve çözünürlüğün önemi nedir?
Piksel ve çözünürlük arasında olan ilişki görüntünün kalitesi için önemli bir bağlantıdır. Çünkü piksel ve çözünürlük arasında olan bu ilişki bir dijital ekrandaki görüntünün parlaklığını, canlılığını, keskinliğini ekranın sahip olduğu piksel yoğunluğunu yani çözünürlüğünü açıklamaktadır.
Düşük çözünürlük demek az piksel, yüksek çözünürlük demek de çok piksel olarak ifade edilebilir. Hatta oldukça düşük çözünürlüğe sahip olan görüntüler kare kare olacak kadar düşük kalitede gözükebilir.
Yüksek çözünürlüğe sahip ekranlarda daha yoğun ve fazla piksel bulunması, görüntünün canlılığını arttırarak görüntüye netlik kazandırır. Onlarca pikselin bir araya gelmesi, bütün halde tek bir pikselmiş gibi bir görüntü sağlayarak görüntünün net ve keskin olmasını sağlamaktadır.
İnç başına düşen piksel sayısı (PPI)
İnç başına düşen piksel sayısı (PPI), piksel yoğunluğu olarak da bilinir. 1 inç (2.54 cm) başına düşen piksel sayısını verir. PPI değeri arttıkça, ekrandaki görüntünün keskinliği de artar. Bu değer, cihazın ekran boyutuna ve çözünürlüğüne göre de değişiklik göstermektedir.
Ancak bazı firmalar bu sayıda yanıltıcı davranabilir. Örneğin; aynı ekran ve çözünürlüğe sahip iki cihazda, bir firma alt pikselleri de bu değerin içine katarak daha yüksek PPI değerine sahip olduğunu söyleyebilmektedir. PPI değeri, DPI (inç başına düşen nokta sayısı) ile karıştırılabilir. PPI dijital ekranlarla alakalı bir terim iken, DPI daha çok baskı teknikleri ve kalitesi ile alakalı bir terimdir.
Çözünürlük boyutları nelerdir?
Genel olarak kullanılan cihazlarda en çok karşılaşılan çözünürlük değerleri aşağıdaki gibidir:
- 1280 x 720: 720p – High Definition (HD)
- 1920 x 1080: 1080p – Full HD (FHD)
- 3840 x 2160: 2160p – 4K Ultra HD
- 7680 × 4320: 4320p – 8K Ultra HD
Bu çözünürlük değerlerinin tümü 16:9 formatındadır. HD çözünürlüğe sahip cihazların kullanımı yavaş yavaş azalırken, Full HD ve 4K cihazlar yaygınlaşmaktadır. Bazı markaların 5120 x 2700 çözünürlüğe sahip 5K modelleri de bulunmaktadır. 8K çözünürlüğe sahip modeller ise çok daha yüksek fiyata satılmaktadır.
Bununla beraber 1280 x 768, 1440 x 720, 2048 x 1080, 2560 x 1440 gibi çözünürlükler de bulunmaktadır. Ancak bu çözünürlükler, bazı cep telefonları ve bilgisayarlar için geçerli değerlerdir. Yani 16:9 formatına uymazlar ve temel çözünürlük değeri olarak kabul edilmemektedirler.
Çözünürlük farkları ve HD nedir?
HD, Full HD, 2K, 4K ve 8K gibi çözünürlük değerleri birbirinden farklı özelliklere sahiptir. Bu formatların her biri farklı piksel sayıları içeren çözünürlük formatları sunmaktadır. K harfinin önündeki rakam arttıkça çözünürlük de artıyor denebilir.
720p, High-Definition kısaca HD olarak isimlendirilen dijital çözünürlük formatı uzun yıllardır popüler olan formatlarından biridir. Piksel değeri 1280 × 720 olarak gösterilir. 1280 × 720 piksel oranı, yatay ve dikey pikselleri ifade etmektedir. Yani HD çözünürlüğe sahip bir ekranda 1280 yatay piksel ve 720 dikey piksel vardır.
Ortalama 900 bin piksel sunan HD çözünürlük formatı, dikey piksel oranına göre adlandırıldığından 720p olarak anılmaktadır. Günümüzde artık çoğu televizyon, bilgisayar, tablet, akıllı telefon ve daha birçok cihaz kullanıcılarına HD yayın kalitesi sunabilmektedir.
720p ile 1080p arasındaki farklar nelerdir?
HD denildiğinde, karşılaştırılan çözünürlük olarak ortaya 720p ile 1080p değerleri çıkmaktadır. Bu iki çözünürlüğü, ilk olarak piksel sayısı olarak karşılaştırmak gerekir çünkü bu iki çözünürlük arasındaki temel fark piksel sayısıdır. 720p çözünürlük 1 milyon piksele sahip iken; 1080p çözünürlük için bu sayı 2 milyonu bulabilmektedir.
Bu çözünürlükler de belirli yatay ve dikey piksel oranlarını barındırmaktadır. Örneğin, 1280×720, 1920×1080 ölçüleri ele alınacak olursa çarpımları sonucu, bulunan piksel sayısından hangisinin çözünürlüğünün yüksek olduğunu ortaya çıkacaktır. 1. sayı yatay, 2. sayı da dikey piksel sayısını açıklamaktadır. Buradan hareketle 1080p’nin 720p’den sonra ortaya çıkarak geliştiğini söylenebilir. 1080p daha yüksek çözünürlüğe sahiptir.
1080p daha sonra ortaya çıkan ve son kullanılan teknolojinin ürünü olarak kullanıcılara hizmet vermektedir. Ancak 720p hizmeti de hala bazı oyun konsollarında kullanılmaktadır. Sonuç olarak bu iki çözünürlük değeri arasında farklar olduğu doğrudur ancak bu fark çoğunlukla bir dijital ekrana bakılarak ayırt edilemez.
Çözünürlük ayarları nasıl yapılır?
Çözünürlük, bir dijital ekrandaki görüntü ya da metinlerin net bir şekilde görüntülenmesi olarak açıklanabilir. 1600×1200 gibi çözünürlüğe sahip olan görüntü ya da metinler daha net gözükmekte ve görüntüleri daha küçük olduğu için böylelikle ekrana çok daha fazla öğe sığabilmektedir.
800×600 piksel benzeri daha düşük çözünürlük değerine sahip dijital ekranlara ise daha az öğe sığmakta ancak bu öğeler daha büyük biçimde gözükmektedir. Ayrıca kullanılan çözünürlük, aynı zamanda dijital ekranın kendi özellikleri ile de alakalı bir durumdur.
Düz panel ekran olarak bilinen LCD monitörler ve dizüstü bilgisayar ekranları, çoğunlukla yüksek çözünürlükte kullanıma uygun üretilmektedir. Dijital ekranların büyüklüğü ile monitörün yüksek çözünürlüğe sahip olması doğru orantılı olarak artmakta ve azalmaktadır.
Çözünürlük arttırma nasıl yapılır?
Fotoğraf makinelerinin hepsi aynı kalitede değildir ve her üründe olduğu gibi fotoğraf makinelerinin ya da cep telefonların kameralarının özelliklerinde farklılıklar vardır. Bu yüzden çekilen fotoğrafların hepsinde istenilen kalite elde edilememektedir. Fotoğrafların çözünürlüklerini yükselterek, fotoğrafları daha kaliteli hale getirmek mümkündür.
Google ve Apple gibi firmalar da bu alanda ciddi yatırımlar yaparak öne çıkmakta ve birbiriyle rekabet etmektedirler. Piksel arttırma hizmetini ücretsiz veren bazı internet sayfaları da vardır. Seçilen görüntü sürüklenerek sayfaya bırakılıp beklenmekte ve kalite iyileştirilmektedir. Bu işlem sonucunda da resmin kalitesi yükseldiği için boyutu da orijinal boyutuna göre büyümüş oluyor.
Fotoğrafta çözünürlük nedir?
Fotoğraf, piksellerden oluşmuş bir görüntüdür. Fotoğrafta çözünürlük olarak karşılaşılan megapiksel ifadesi de fotoğrafı oluşturan alandaki toplam piksel sayısını ifade etmektedir.
Dikdörtgen ya da kare formunda olan bir fotoğrafta bu alanın içindeki piksel sayısı, klasik bir formül olan ‘Alan=a x b’ ile hesaplanabilir. Örneğin; uzun kenarı 3872, kısa kenarı ise 2592 piksel olan bir fotoğrafın çözünürlüğü 3872×2592=10036224 piksel ya da yaklaşık olarak 10 megapikseldir.
Telefonda ve bilgisayarda çözünürlük nedir?
Telefon ve bilgisayarlarda ise çözünürlük, o cihazın ekranındaki piksel sayısını belirtmek için kullanılmaktadır. Ekranda bulunan piksel sayısı arttıkça, çözünürlük ve görüntü kalitesi de artmaktadır.
Televizyonda çözünürlük nedir?
Televizyon ekranlarında çözünürlük artmasıyla birlikte, piksel sayısı da artacağından daha iyi bir ekran kalitesi ortaya çıkmaktadır. İyi bir görüntü kalitesi için piksel sayısı oldukça önemlidir. Her cihazın çözünürlüğü farklı olmaktadır.
Çözünürlük cihaza göre arttırılabilmektedir. Ancak her cihaz için yüksek çözünürlük ayarlaması yapılması mümkün değildir. Bundan dolayı, çözünürlük hesabı yapılırken cihazın özellikleri önem taşımaktadır.
