Malatya, bugüne dek pek çok kültüre ev sahipliği yapmış şehirlerden biridir. Doğu Anadolu’da, Akdeniz Avrupa’sında ve Yakın Doğu’da önemli medeniyetlerin ortaya çıkmasına zemin hazırlamış bir şehir olduğu söylenebilir. Bu durum çok kültürlü hale gelmesini sağlamış ve bu nedenle mutfağını da etkilemiştir. Evliya Çelebi tarafından yazılan Seyahatname’de Malatya ilinde 7 türlü 7 taneli buğdayın yetiştiğinden bahsedilir.
Farklı malzemelerin bir arada kullanıldığı, cesur bir mutfak olarak değerlendirmenin yanlış olmayacağı Malatya mutfağı her öğün farklı bir lezzet deneyebileceğiniz çeşitliliğe sahiptir. Şehir merkezinde ve ilçelerde bulunan restoranlar ya da yöresel yemekler hazırlayan dükkanlar sayesinde Malatya lezzetleri hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Gastronomik açıdan da keyifli bir seyahat deneyimi vadeden bu şehre yapılacak turistik ziyaretler için en ideal mevsim sonbahar ve ilkbahar aylarıdır. Kış aylarında havanın 0 derecenin altına indiği, yaz aylarında ise 40 derecenin üstüne çıktığı Malatya hem gastronomik açıdan hem de kültürel açıdan keyifli bir deneyim için bahar aylarında ziyaret edilmelidir.
Malatya’nın meşhur yemekleri:
- Gırık
- Kayısılı Kavurma
- Kiraz Yaprağı Sarması
- Banık
- Kulak Çorbası
- Elmalı Köfte
- Geleli Kebabı
- Acılı Ayran
- Çiğleme
- Maş Çorbası
Mutfağında onlarca farklı yemeğe yer veren Malatya, farklı yemek kültürlerinin bir arada sunulduğu bir şehirdir. Bu sayede hem damak tadınıza hem de yeme alışkanlıklarınıza uygun lezzetler bulabilirsiniz.
1.Gırık
Malatya mutfağının en önemli öğelerinden biri bulgurdur. Yöresel yemeklerin neredeyse tamamında bulgura rastlanır. Gırık adı verilen ve yöresel yemeklerden biri olan bu lezzet de ince bulgur ve kıyma ile hazırlanarak patatesle harmanlanan bir yemektir. İçeriğinde bulunan bulgur ve patates hem doyurucu hem de lezzetli olmasını sağlar.
Minik toplar olarak hazırlanan küçük köftelerin sebzelerle beraber yavaşça kaynatılması ile hazırlanan gırık yöre halkı tarafından genellikle evlerde hazırlanır ve akşam yemeklerinde tüketilir. Ancak siz bu lezzeti yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda bulabilirsiniz. Makul fiyatlı ve doyurucu bir yemek olduğu için her öğün tüketilebilir.
2.Kayısılı Kavurma
Malatya mutfağı farklı yörelerde görmüş olmanızın çok düşük ihtimal olduğu lezzetlere yer veriyor. Bunların başında ise kayısılı kavurma geliyor. Kayısı Malatya denildiğinde akla gelen ilk meyvelerden biridir. Dünyanın farklı noktalarına Malatya’dan kayısı ihracı yapılıyor. Bu noktadan bakıldığında kayısının Malatya mutfağında bulunan neredeyse her yemeğin içerisinde bulunduğu söylenebilir.
Kavrulan kayısılar soğan ve kavurma ile bir araya getiriliyor. Yemeğin içerisinde soğan, patates, domates, havuç, kuru kayısı, biber, tarçın ve tuz gibi malzemeler bulunuyor. Besin değeri açısından oldukça zengin ve doyurucu olmasıyla birlikte klasik kavurma yemeklerinden farklı bir lezzete sahiptir. Kayısılı kavurmayı Malatya’da bulunan bütün restoran ve esnaf lokantalarında kolaylıkla bulabilir, günün herhangi bir öğününde deneyebilirsiniz.
3.Kiraz Yaprağı Sarması
Kiraz yaprağı sarması diğer sarmalardan oldukça farklıdır. Ekşili köfte ve yoğurt ile tüketilen, klasik sarma tariflerini geride bırakan kiraz yaprağı sarması Malatya mutfağına özgü bir tattır.
Malatya mutfağında kış aylarında tüketilecek besinlerin büyük bir çoğunluğu yaz aylarında hazırlanır. Bu hazırlıklardan biri olan kiraz yaprakları bahar aylarında dizilerek kurutulur. Kış geldiğinde ise sarması hazırlanır ve genellikle evlerde hazırlanan bu lezzet yöre halkı tarafından oldukça sevilir.
Ekşi bir aromaya sahip olan kiraz yaprağı sarması normal sarmalardan farklı olarak içerisinde bulunan erik ekşisi sebebiyle aromatik bir lezzet olarak değerlendirilir. İçerisinde bulunan bulgur sebebiyle besleyicidir. Yoğurt ve sos ile servis edilen kiraz yaprağı sarmasını yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda deneyebilirsiniz.
4.Banık
Köfte Türk mutfağı için en önemli yemeklerden biridir. Hemen her yörede hazırlanan ve farklı versiyonlarıyla mutfağın önemli öğelerinden biri olan köftenin Malatya usulüne banık adı verilir.
Klasik köftelerden farklı olarak banık köftesinin içerisinde yalnızca et ya da kıyma bulunmaz. Kuzu eti veya dana etinin bulgurla harmanlanmasıyla hazırlanan banık, reyhan ve taze soğan gibi ferahlatıcı malzemelere de yer verir. Yassı olarak hazırlanan ve tavada kendi yağında pişirilerek servise hazır hale getirilen banığın içerisinde bulunan bulgur uzun süre boyunca tok kalmaya yardımcıdır. Yöresel ev yemekleri hazırlayan restoranlarda bularak deneyebileceğiniz bu lezzet genellikle akşam yemeklerinde tercih edilir.
5.Kulak Çorbası
Malatya yöresine ait çorbalardan biri olan kulak çorbası un, kıyma, tereyağı, et suyu, yoğurt, sarımsak, nane, tuz ve biber ile hazırlanıyor. Un, tuz ve su yoğurularak bir hamur hazırlanıyor ve hazırlanan hamur yufka gibi açılıyor. Yufkalar küçük parçalar halinde kesiliyor ve kıyma üzerine bir fincan un, tuz ve biber konularak yoğruluyor. Macun haline gelen kıyma tereyağında kızartılıyor, daha sonra kesilen hamur parçaları kaynayan et suyunun içerisine bırakılıyor. Son aşamada hamur ve kıyma parçaları bir araya getiriliyor ve bir süre pişiriliyor. Ardından yoğurt ve sarımsak ilave ediliyor. Genellikle tereyağı ve nane ile hazırlanan bir sos dökülerek servis edilen kulak çorbası sıcak şekilde tüketiliyor. Çoğunlukla akşam yemeklerinde tüketilse de yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda günün her saati kulak çorbası bulabilirsiniz.
6.Elmalı Köfte
Malatya mutfağı oldukça cesur mutfaklardan biridir. Bu şekilde anılmasının en önemli sebebi ise farklı yörelerde bir arada görülmesinin imkansız olduğu malzemelerle benzersiz lezzetler ortaya çıkarmasıdır. Bu duruma örnek olarak verilebilecek, yöre halkı tarafından en sevilen lezzetler arasında ise elmalı köfte bulunur.
Köfteyle pişirilen ekşi elmaların ortaya çıkardığı şahane lezzet yöre halkı tarafından günün her saati sevilerek tüketilir, ancak genellikle akşam yemeklerinde tercih edilir. Elmanın köfteye kattığı farklı aroma ile ilk defa deneyenler tarafından yargılansa da pek çok kişi tarafından sevilir. Genellikle patates kızartması ve yeşillik ile servis edilen elmalı köfte şehir merkezinde bulunan restoranlarda ve çarşı esnaf lokantalarında denenebilir.
7.Geleli Kebabı
Geleli kebabı Malatya mutfağında yer alan diğer yemekler kadar popüler olmasa da Osmanlı döneminden bugüne gelebilmeyi başarmış tarihi açıdan da önemli bir lezzettir. Kuzu etiyle birlikte patlıcan, domates ve biber kullanılarak hazırlanan, bölgede yetişen büyük ve küçükbaş hayvanların etleriyle hazırlandığı için lezzetli bir yemek olan geleli kebabı fırında pişirilir. Genellikle üzerine tereyağı eritilerek servis edilen hem lezzetli hem de doyurucu olan geleli kebabı Osmanlı’dan bugüne gelebilmeyi başaran önemli bir kebap türüdür. Şehir merkezinde bulunan bazı restoranlarda bulabileceğiniz geleli kebabı genellikle akşam yemeklerinde tüketilir.
8.Acılı Ayran
Yalnızca yemekleriyle değil, aynı zamanda içecekleriyle de ön planda olmayı başaran Malatya, acılı ayran adı verilen ve yöresel lezzetlerin başında gelen bu meşrubatla dikkat çekmeyi başarıyor. Malatya yöresinde neredeyse her sofrada bulunan acılı ayran iştah açıcı bir şurup olarak değerlendiriliyor.
Su ve yoğurt ile hazırlanan ayranın içerisine yasemin biberleri ekleniyor ve 24 saat buzdolabında bekletiliyor. İçerisinde bulunan acı bibere rağmen serinletici olan ve klasik ayran tariflerinden çok daha farklı bir aromaya sahip olan acılı ayran, öğlen ve akşam yemeklerinde yemeğin yanında tüketiliyor. Yöresel restoranların neredeyse tamamında bulabileceğiniz ve yaz aylarının sıcak günleri için iyi bir tercih olan acılı ayran talebe göre az acılı veya acısız olarak da hazırlanıyor. Acılı ayranı Malatya’da gezilecek yerler arasında yer alan ilçe ve restoranların tamamında bulabilirsiniz.
9.Çiğleme
Bulgur ve tereyağının ön plana çıktığı bir yemek olan çiğleme Malatya’ya özgü pratik bir lezzettir. Bulgur, tereyağı ve soğan ile hazırlanan, malzeme listesi oldukça basit ve kısa olan çiğleme kısıra benzer bir lezzet olsa da daha farklı bir aromaya sahiptir.
Yöresel bir lezzet olan çiğleme Malatya mutfağı için önemli ögelerden biri olan bulgurun ön planda olduğu bir yemektir. Bu sebeple günün herhangi bir öğününde tükettiğiniz takdirde uzun süre boyunca tok kalmanızı sağlar.
İçerisinde bulunan tereyağı sebebiyle oldukça lezzetli olan çiğleme genellikle evlerde hazırlanır. Fakat kebap restoranları başta olmak üzere yöresel yemekler hazırlayan dükkanların pek çoğu ikram olarak çiğleme sunar.
10.Maş Çorbası
Türk mutfağı için önemli bir kategori olan çorba, Malatya mutfağında da önemli bir yere sahiptir. Yöresel çorbalardan biri olan hem lezzetli hem de doyurucu olan maş çorbası gendime (dövme), maş, kara nohut, tereyağı, domates salçası ve baharatlarla hazırlanır.
Özellikle soğuk kış günlerinin favorisi olan, içinizi ısıtan ve aynı zamanda içeriği sebebiyle besleyici olan maş çorbası sıcak servis edilir. Koyu yeşil ve siyah arasında renge sahip bir tohum olan maş ile hazırlanması renginin koyu olmasını sağlar. Genellikle akşam yemeklerinde, ana yemek öncesinde tüketilir fakat doyurucu bir seçenek olduğu için tek başına bir öğün ihtiyacını da karşılar.
11.Kara Çorba
Malatya mutfağı çorbalarıyla da ön planda olmayı başaran bir mutfaktır. Nohuttan yapılan, rengi ve yoğun kıvamı sebebiyle kara çorba ismini alan bu sıcak yemek içeriğinde bulunan nohutlar sebebiyle besleyicidir. Aşure çorbası olarak da anılan, sağlık açısından zengin gıdalara sahip olduğu için yediden yetmişe herkes tarafından sevilerek tüketilen kara çorba adlı bu lezzete Kastamonu mutfağında da rastlayabilirsiniz.
Tipik bir kış çorbası olan ve soğuk kış günlerinde içinizi ısıtarak besleyici özelliğiyle ön plana çıkan kara çorba, genellikle yöre halkı tarafından evlerde hazırlanır. Pek çok hastalığa şifa olduğu bilinen bu çorbayı denemek istiyorsanız şehir merkezinde yer alan esnaf lokantalarını ziyaret edebilirsiniz.
12.Yumurtalı Köfte
Malatya’nın yöresel yemeklerinden biri olan yumurtalı köfte, klasik köfte tariflerinden oldukça farklıdır. İçerisinde bulgur, kıyma, salça, soğan, çeşitli baharatlar ve maydanoz bulunur. Çiğ köfte tarzında yoğrulduktan sonra yumurtaya bulanır ve ardından tavada kızartılır.
Aniden gelen misafire ya da akşam yemeği hazırlanmadığı zamanlarda tercih edilebilecek pratik bir seçenek olarak değerlendirilen yumurtalı köfte kıymasız versiyonuyla vejetaryen beslenme tarzına da sahip olduğu için et yemeyi tercih etmeyenler tarafından da tüketilebilir. Yöre halkı tarafından genellikle evlerde hazırlanan ve günün her saati sevilerek tüketilen bu lezzet, yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda bulunabilir. Yumurtalı köftenin salata ve ayran ile tüketilmesi önerilir.
13.Tavşanlı Yufka
Malatya’ya özgü gizli kalmış bir lezzet olarak değerlendirilen tavşanlı yufka, Türk mutfağının en özel lezzetlerinden biridir. Lezzetli olmasının yanı sıra kültürel açıdan da önemli olması Malatya ziyareti sırasında mutlaka denenmesi gereken bir lezzet olmasını sağlar.
Türk mutfağında tavşan eti sık tercih edilen bir et türü değildir. Buna rağmen oldukça lezzetli olması Malatya mutfağında önemli bir yere sahip olmasını sağlar. Tavşan eti, kuru soğan, kuru yufka ekmeği, tereyağı, sarımsak, tuz, baharatlar ve salça ile hazırlanan tavşanlı yufka, klasik et yemeklerinden daha farklı ve daha aromatik bir lezzete sahiptir. Yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda bulabileceğiniz ve çoğunlukla akşam yemekleri için tercih edilen tavşanlı yufka, protein açısından da zengindir ve besleyici bir yemektir.
14.Yoğurtlu Pirpirim
Yoğurtlu pirpirim ya da pirpirim çorbası ismiyle anılan bu lezzet semizotuyla hazırlanan sağlıklı bir yemektir. Malatya topraklarında yetiştirilen taze semizotlarının çeşitli bakliyatlar ile bir araya getirilmesiyle hazırlanan yoğurtlu pirpirim, özellikle soğuk kış günlerinde sıcak bir yemek ile içini ısıtmak isteyenlerin tercihidir.
Malatya ve Elazığ başta olmak üzere Doğu Anadolu’da yer alan pek çok şehir semizotuna pirpirim adını verir. Yoğurt ile servis edilen, ferah ve besleyici bir lezzet olan yoğurtlu pirpirim besleyicilik oranı zengin olduğu için genellikle akşam yemeklerinde tüketilir. Yöre halkı tarafından evlerde hazırlanıyor olsa da esnaf lokantalarında bulunabilir.
15.Samut Salatası
Malatya’da zengin akşam yemeklerinde salata tercihi genellikle samut salatasıdır. Yöreye özgü bir salata olan samut salatası klasik salatalardan farklı olarak dereotu, tuz, kırmızı biber, limon, zeytinyağı ve maydanoz ile hazırlanır. Özenle yıkanan malzemelerin bir araya getirilmesi ve sosla buluşturulması ile hazırlanan, genellikle yemeklerin yanında aperatif olarak tüketilen fakat özellikle sıcak yaz günlerinde öğün olarak da tercih edilen samut salatası yöre halkının en sevdiği lezzetlerden biridir. Malzemeleri az ve hazırlığı pratik olduğu için çoğunlukla evlerde hazırlanır. Fakat yöresel yemekler hazırlayan dükkanlarda ve kebap salonlarında ikram olarak da sunulur.
16.Malatya Kömbesi
Türk mutfağına özgü sevilen bir lezzet olan kömbe farklı yörelerde karşılaşmış olabileceğiniz bir lezzettir. Malatya mutfağında da hazırlanan ve klasik kömbeden farklı olarak kuşbaşı etle birlikte pişirilen Malatya kömbesi, yöre halkı tarafından en sevilen yemeklerden biridir.
Yalnızca sulu yemekleriyle değil, hamur işi lezzetleriyle de ön plana çıkmayı başaran Malatya, farklı damak tatlarına uyum sağlayabilecek yemeklere ev sahipliği yapar. Bunlardan biri olan ve yufka arasına konulan kuşbaşı etlerle hazırlanan Malatya kömbesi kavurmalı veya kıymalı olarak hazırlanabilir.
Ağızda dağılan hamur yapısı ve içeriğinde bulunan kıyma veya kuşbaşı et sebebiyle oldukça lezzetli olan Malatya kömbesi akşam üzeri çay yanında veya sabah kahvaltıda dahi tüketilecek kadar sevilir. Malatya kömbesini şehir merkezinde bulunan pastane ve kafelerde bularak deneyebilirsiniz.
17.Kayısı Tatlısı
Ana yemeklerin pek çoğunda kullanılan kayısının Malatya mutfağında hazırlanan tatlılarda yer almadığını düşünmek büyük bir hata olur. Kayısı ile meşhur olan Malatya’nın yöresel tatlılarından biri olan kayısı tatlısı kayısıların tereyağıyla kavrulmasından sonra içlerine kaymak koyularak hazırlandığı bir tatlıdır.
Hem görüntüsüyle hem de lezzetiyle memnun etmeyi başaran kayısı tatlısı tatlı dükkanlarında bulunabilecek bir lezzettir. Yaz aylarında yanında dondurma ile servis edilen, çay ve kahve yanında sevilerek tüketilen kayısı tatlısı, yöre halkı tarafından evlerde de hazırlanır. Genellikle zengin akşam menülerinden sonra misafire ikram edilir.
18.Fış Fış Tatlısı
Kaşık tatlısı ya da yumurta tatlısı ismiyle de anılan fış fış tatlısı Malatya yöresine ait bir tatlıdır. Yağda kızartılarak hazırlandığı için dışı çıtır içi yumuşaktır. Şerbetli bir tatlı olan ve özellikle zengin akşam yemekleri sonrası misafire ikram edilen fış fış tatlısı yöre halkı tarafından genellikle evlerde hazırlanır. Fakat siz bu lezzeti denemek istiyorsanız yöresel yemekler hazırlayan restoranları veya tatlı dükkanlarını ziyaret edebilirsiniz.
Fış fış tatlısı için yumurta, yoğurt, tuz, karbonat, un ve şeker gereklidir. Öncelikle hamur hazırlanır daha sonra sıvı yağda kızartılır. Son olarak üzerine şerbet dökülür. Genellikle çay ya da kahveyle ikram edilir.
