MS DOS, Microsoft tarafından geliştirilen bir DOS sistemidir. Açılımı MicroSoft Disk Operating System’dir. Türkçe’ye Microsoft Disk İşletim Sistemi olarak çevrilir. 1900’lü yılların sonlarında bilgisayarlarda en çok kullanılan işletim sistemlerinin temeli olarak kullanıldı.
MS DOS, 1900’lü yılların sonlarında oldukça popüler olan bir disk işletim sistemidir. Microsoft firması tarafından geliştirilmiştir. Komutlar ile çalışır. 2000’li yıllara kadar en popüler işletim sistemi olarak Windows 9x kullanıldı. MS DOS, Windows 9x ailesinin temelinin oluşmasını sağladı. O dönemlerde masaüstü bilgisayarlar çok kullanıldığı için MS DOS da popülerdi. Zaman içerisinde bilgisayarlarda bir modernleşme gerçekleşti. Böylece MS DOS destekli Windows NT mimarisinin yerini, modern Windows işletim sistemi aldı.
MS DOS piyasaya 1981 senesinde sürüldü. Microsoft, MS DOS üzerinde yaptığı iyileştirme çalışmalarına 2000 senesinde son verdi. MS DOS, o zamana kadar toplamda 8 farklı sürüme sahip oldu. Microsoft’a sağladığı yüksek gelirler sayesinde, şirket büyük bir firmaya dönüştü. Microsoft, sadece programlama dilleri üzerinde çalışma yapan bir firma olarak kalmadı. MS DOS’tan sonra çeşitli yazılım ürünleri geliştirmesi ile piyasada tanındı.
Microsoft, 2000 senesinde MS DOS üzerinde daha fazla bir geliştirme yapmayacaklarını duyurdu. Bu duyurunun ardından, serbest DOS’u yaşatmak için FreeDOS projesi ortaya çıktı.
Windows NT’nin doğumuna kadar olan olan sürümler 3.x, 95, 98 ve ME idi. Bu sürümlerin tamamı, DOS üzerine kurulu grafiksel kullanım yazılımları olarak geliştirildiler. Bundan sonraki sürümler ise daha modern olacak şekilde tasarlandı. Modern sürümler ise kendi çekirdeklerine sahip olan MS DOS yazılımlarını kullandılar. MS DOS yazılımlarını kullanabilmek için ise DOS’u sadece varsayım olarak içlerinde barındırdılar.
DOS tabanlı yazılımlar, bazı özelliklerin kullanımına izin vermez. Ya da bu özelliklerin kullanımlarına sınır koyar. Bu özellikler; grafik ve ses ile ilgili özellikler olurlar. Multitasking, yanı çoklu işlem özelliği ise DOS tabanlı yazılımlarda bulunmuşlardır. Fakat bu özellik tüm sürümlerde bulunmamıştır. Bulunduğu bazı sürümlerde ise, sınırlandırılarak kullanılmıştır.
MS DOS tarihi
MS DOS, 1980 senesinde Tim Paterson tarafından geliştirilmiştir. Tim Paterson, Seattle Computer Products (SCP) şirketinde çalışmaktaydı. O zamanlar 24 yaşındaydı. Paterson, daha sonradan 86-DOS olarak adlandırılacak olan QDOS’u 4 ayda geliştirdi. Açılımı Quick and Dirty Operating System olan bu ismi, kendisi koydu. Bu isim Türkçe’ye Hızlı ve Dağınık İşletim Sistemi olarak çevrilir. QDOS, 8086 işlemcili bir bilgisayara uygun olarak geliştirildi. SCP şirketinin bilgisayar işletim sistemi ihtiyacını karşılamak için özel olarak tasarlandı. O dönemlerde Digital Research tarafından 8-bit olarak tasarlanan bir işletim sistemi bulunmaktaydı. Bu işletim sisteminin ismi ise CP/M idi. Bu işletim sisteminin 16-bit olarak klonlanması sonucu QDOS tamamlanmış oldu.
1981 senesinin Temmuz ayında Microsoft, SCP firmasından 86-DOS’u, yani QDOS’u satın aldı. Tüm hakları ile birlikte bu işletim sistemi, 50.000 Amerikan Doları’na satıldı. Bu satım işlemi gerçekleştikten 1 ay sonra ise ilk kişisel bilgisayarlar piyasaya sunuldu. Microsoft, çok doğru bir zamanda almış olduğu bu kararla, yüklü gelirler elde etti.
MS DOS sürümleri
IBM ve Microsoft, kendilerine ait DOS versiyonlarını eş zamanlı olarak piyasaya sürdüler. IBM, kendi versiyonunu IBM PC ile birlikte piyasaya sürdü. IBM’e ait olan versiyon, PC DOS idi. Aslında IBM’nin versiyonu, Microsoft’un geliştirdiği DOS sistemlerinin IBM ismi altında paketlenmesiydi. Böylece IBM versiyonları, Microsoft versiyonlarına göre biraz daha geriden piyasada yer alıyordu. Fakat bu durum, Microsoft’un OS/2 üzerinde çalışmalar yaptığı zamanlarda bozuldu. Bu dönemde MS DOS 4.0 sürümü, IBM PC DOS 4.0 üzerine kuruldu. Böylece, bundan sonra Microsoft kendi versiyonlarını MS DOS ismi ile müşterilere sundu.
IBM ise, PC DOS ismi ile müşterilerin karşısına çıktı. Microsoft, MS DOS OEM versiyonlarını lisansladı. Bu lisanslama işlemini yaparken diğer bilgisayar üreticilerinden bir ricada bulundu. Bilgisayar üreticileri, ürüne kendi isimlerini vermek istedi. Microsoft ise orijinal ismi kullanmaları noktasında bir ricada bulundu. Fakat Microsoft’un ısrarlarına rağmen, IBM bu ricayı yerine getirmedi.
Reklam sektöründe de bilgisayarların MS DOS uyumluluğu geri planda kaldı. Bunun yerine bilgisayarların IBM uyumlu olduğu üzerine yoğunlaşıldı. MS DOS kullanan bilgisayarlarda, IBM uyumlu makinelerdeki her yazılım çalışmıyordu. Bu duruma örnek olarak IBM uyumlu olmayan ve MS DOS kullanan Pivot verilir. Eğer yazılım IBM standartlarında geliştirilmişse, yavaş MS DOS fonksiyonlarını kullanmadan daha hızlı çalışıyordu.
MS DOS, birçok yeni özellik kazanarak hızla gelişti. Diğer ürünler ve işletim sistemlerinden farklı özellikleri kendi bünyesine dahil etti. Bu ürün ve sistemlerden bazıları şunlardır:
- PC Tools,
- QEMM Expanded Memory Manager,
- Unix,
- Xenix,
- DR-DOS,
- Norton Utilities
- Stacker Disk Compression
Daha sonrasında Intel 80286 işlemcisi çıktı. Bu işlemciden sonra IBM ve Microsoft, OS/2 projesi için ortak çalışma kararı aldılar. Fakat bu karardan kısa bir süre sonra, Microsoft projeden çekildi. Projenin hedefi, MS DOS’un daha güvenli bir modunu yaratmaktı. Fakat Microsoft’un projeden çekilmesi ile tüm kaynaklar ve haklar, Windows’a aktarıldı. Windows ve Windows NT projelerine aktarılan haklar sonrasında, proje devam etti.
Bu dönemlerde, Digital Research Atari ST makinelerinde kullanılan GEM’ler geliştirildi. Bu makinelerde grafiksel kullanıcı arayüzü olarak kullanılan GEM’ler, piyasaya tutunamadılar. Çünkü Microsoft, Wİndows 3.0’ı piyasaya sürdü ve GEM’leri kötü etkiledi. Özellikle masaüstü bilgisayarlarda, basit mimarisi ve minimal işlemci hızı ile hala kullanılmaktadır. Günümüzde hala x86 sistemlerinde gömülü olarak MS DOS kullanılır.
MS DOS kullanım alanları
MS DOS, bilgisayarların nasıl işlediği üzerinde kontroller sağlar. Uygulama programları için sürecin nasıl ilerlediğini kontrol eder. Donanım kurucularının günümüzde hala en çok tercih ettiği sistemdir. Çünkü bilgisayarların herhangi bir zarar görmesi durumunda, kullanıcıların imdadına yetişir.
MS DOS, aynı zamanda Windows’a girilemeyen zamanlarda da kullanılır. Birçok oyun programı, Windows ile çalışmayacak şekilde tasarlanmıştır. Bazı oyunlar ise Windows destekli olmalarına rağmen, Windows ile çok yavaş çalışırlar. Bu yavaşlık bazen oyunların oynanamamasına neden olur. Bu gibi durumlara benzer olarak bazen Windows’a giriş sorunu da yaşanır. Bu sorunlar ise DOS’a girerek çözülür.
MS DOS, komutlar ile bazı iş akışlarının tamamlanması da mümkündür. MS DOS ile ek yazılımlara ihtiyaç duyulmadan günlük işler gerçekleştirilir. Dosya yönetimi de yine MS DOS üzerinden yapılır. Komutlar ile verilen yönergeler takip edilerek, kullanıcıların istekleri yerine getirilir.
MS DOS, metinlerden oluşan dosyalar yaratma olanağı da sağlar. Bu dosyaların yaratılıp düzenlenmesinde kullanılır. Kullanıcılar daha kompleks işlemler gerçekleştirmek istediklerinde ise birden fazla komutu birleştirirler. Bu şekilde daha güçlü komutlar oluşturmuş olurlar. MS DOS üzerinden kişisel uygulamaların oluşturulması da mümkündür.
MS DOS dosya yapısı
MS DOS’ta tüm bilgiler, dosya biçiminde kaydedilirler. Bu bilgiler disk üzerine kaydedilir. DOS işletim sisteminde file, yani dosyalar iki farklı bölümden oluşurlar. Bu bölümler dosya adı ve dosya uzantısı olarak adlandırılırlar. Genellemek gerekirse dosyalar DOSYA_ADI ve DOSYA_UZANTISI şeklindedir. DOSYA_ADI, en fazla 8 karakterden oluşur. DOSYA_UZANTISI ise en fazla 3 karakterden oluşur. Dosya isimleri büyük/küçük harf duyarlılığına sahip değildirler. Yani büyük veya küçük harflerin kullanılması herhangi bir farka sebep olmayacaktır. Dosya isimlerinde küçük ya da büyük harfler kullanılması, aynı dosyaya karşılık gelecektir.
MS DOS’ta dosya ifadeleri
| LATS.TXT | Lats isimli yazı dosyası |
| LATS.* | İsmi Lats olan bütün dosyalar |
| *.COM | Uzantısı Com olan bütün dosyalar |
| *.* | Bütün dosyalar |
MS DOS dosya isimleri ve dosya uzantıları kuralları
| Dosya isimleri en fazla 8 karakterden oluşur. |
| Dosya uzantıları en fazla 3 karakterden oluşur. |
| Dosya isimleri ve uzantıları arasında nokta olmak zorundadır. |
| Dosya isimleri içerisinde boşluk kullanılamaz. |
| Dosya uzantıları içerisinde boşluk kullanılamaz. |
| Dosya isimleri ve uzantılar içerisinde rakamlar ve harfler kullanılır. |
| Dosya isimlerinin büyük/küçük harf duyarlılığı yoktur. |
| Dosya isimleri ve uzantıları içerisinde “$, %, &, #” gibi özel karakterlere izin verilir. Fakat “*, ., ?” gibi özel karakterlerin kullanımına izin verilmez. |
Kaynakça
