Hem Karadeniz hem de İç Anadolu kültürünün etkisi altında olan Tokat mutfağı oldukça zengin. Kurulduğu günden bu yana birçok medeniyete ev sahipliği yapan ve bu medeniyetlerden izleri halen taşıyan Tokat, çok yönlü bir mutfağa sahip. Mutfak kültürünün zenginliği şehre yapılan turistik gezilerin en önemli sebeplerinden birisi konumunda.
Tokat mutfağı şekillenirken bir diğer önemli rolü ise verimli topraklar oynamıştır denilebilir. Kuru bakliyatlar, sebze ve meyvelerin büyük bir çeşitlilik ile yetiştiği Tokat toprakları, mutfağa etkili olmuş ve pek çok lezzetin hazırlanmasına katkı sunmuş.
Tokat’ın Meşhur Yemekleri
- Tokat Tavası
- Baklalı Dolma
- Pehlili Pilav
- Toyga Çorbası
- Helle Çorbası
- Çökelekli Pide
- Nohut Yahnisi
- Yavan (Erikli) Dolma
- Nivik
- Bacaklı Çorba gibi lezzetler bulunuyor.
Tokat mutfağında yer alan lezzetlerin bunlarla sınırlı olduğunu söylemek büyük bir yanlış olabilir. Farklı damak tatlarına hitap edebilecek, günün farklı öğünlerinde deneyebileceğiniz pek çok lezzet bulunur. Sizler de seyahatinizi daha keyifli hale getirecek bu lezzetleri deneyerek gastronomik açıdan benzersiz bir deneyim yaşayabilirsiniz.
Kış aylarının soğuk, yaz aylarının sıcak geçtiği Tokat’ta turistik seyahatler için en ideal mevsim ilkbahar ve sonbahar ayları. Bahar aylarında havanın ılıman ve keyifli olduğu Tokat, hem gezilecek yerler konusunda hem de denenmesi gereken bir özetle açısından daha ayrıcalıklı bir deneyim vaat ediyor.
Tokat Tavası
Klasik kebap ya da tava yemeklerinden farklı olan Tokat tavası, Tokat mutfağında bulunan en lezzetli et yemeklerini başında geliyor. En önemli farkı ise bakır pişirme tepsisinde hazırlanması. Pişirme tepsisine patates, soğan, patlıcan, yeşil biber ve kabak sırasıyla yerleştirilir. Daha sonra sarımsaklar eklenir. Son olarak etler ve etlerin üzerine kuyruk yağı ilave edilir. Baharat ve tuz ile lezzetlendirilen, fırında uzun süre boyunca pişirilen ve bakır tepsi sebebiyle çok daha lezzetli hale gelen Tokat tavası, ustalık gerektiren bir yapım sürecine sahip. Kebap lokantalarında bulabileceğiniz Tokat tavası çoğunlukla akşam yemeklerinde tüketiliyor.
Baklalı Dolma
Türk mutfağı için en önemli yemeklerden biri dolma. Tokat denildiğinde akla gelen ilk malzemelerden birinin Tokat yaprağı olması ise dolmanın Tokat mutfağı için vazgeçilmez olduğunu gösteriyor. Tokat bağlarından taze olarak toplanın asma yaprakları ile hazırlanan baklalı dolma, iç bakla ile hazırlanıyor. En önemli özelliği kemikli etlerin tencereye dizildikten sonra üzerine dolmaların dizilmesi ve kemik suyunda pişirilmesidir.
Baklalı dolmanın iç harcı klasik dolmalardan farklı. İç bakla ve bulgur ile hazırlanan harç, kemikli etin lezzeti ile bir araya getirilir. Baklalı dolma genellikle evlerde hazırlanan bir lezzettir. Ancak ev yemekleri hazırlayan restoranlarda günün her saati bulunabilir.
Pehlili Pilav
Tokat’a özgü meşhur lezzetlerden biri olan pehlili pilav pirinç, nohut, tereyağı, et suyu, tuz ve yoğurt ile hazırlanıyor. Etin iki tarafı da yoğurtla terbiye edildikten sonra bir süre bekletiliyor. Tencerede kızdırılan tereyağı ile pilav hazırlanıyor. Et suyuyla nohutlu pilav pişirilmesi ve daha sonra etlerle buluşturulmasıyla hazırlanan pehlili pilav, Tokat’ta özel günlerde en çok hazırlanan lezzetlerden birisi.
Klasik pilavlardan farklı olan, tek başına hem ana hem de ara yemek olarak değerlendirilebilecek pehlili pilav, lezzetli ve doyuruculuğu sebebiyle günün her öğününde tüketilebilir. Özellikle akşam yemekleri için tercih ediliyor.
Toyga Çorbası
Pek çok yörede sıklıkla hazırlanan, Tokat mutfağa içinde önemli bir çorba olan toyga çorbası, hem sıcak hem de soğuk şekilde servis edilebiliyor. Tokat’ın yöresel çorbaları arasında yer alan toyga çorbası, çoğunlukla dini bayramlarda pişirilerek misafirlere ikram ediliyor. Toyga çorbasının yapımı oldukça pratik. Bununla birlikte içindeki malzemeler sebebiyle besleyici değeri ve doyuruculuğu yüksek. Yoğurt çorbası olarak değerlendirilen ancak sıradan yoğurt çorbalarından daha farklı malzemeler ile hazırlanan toyga çorbası kış aylarında sıcak, yaz aylarında soğuk olarak tüketiliyor. Yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda bulabileceğiniz bu çorbayı günün her saati tüketebilirsiniz. Özellikle sıcak yaz günlerinde hem karnınızı doyurmak hem de ferahlamak için iyi bir seçenek.
Helle Çorbası
Tokat yöresine ait bir çorba olan helle çorbası, çorba içmeyi seven ve yeni deneyimler yaşamak isteyenler tarafından tercih ediliyor. Oldukça farklı bir lezzete sahip olan helle çorbası, un ve mercimek ile hazırlanıyor. Yapımı basit olmasına rağmen lezzeti yüksek olan helle çorbası, yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda, ev yemeği yapan restoranlarda ya da halk tarafından evlerde hazırlanıyor.
Eski zamanlardan beri Tokat mutfağı için önemli bir rol oynayan helle çorbasının yeni doğum yapan kadınlara yapıldığı biliniyor. Süt arttırıcı etkisi olduğuna inanılan ve besleyici değeri yüksek olan helle çorbası günümüzde bunun yanı sıra lezzetli bir çorba içmek isteyenler tarafından da tercih ediliyor. Helle çorbası restoranlarda un çorbası adıyla da bulabilirsiniz.
Çökelekli Pide
Çökelekli pide ya da Tokat çökeleklisi olarak anılan bu lezzet Tokat’ın kahvaltı kültürü için vazgeçilmez bir lezzet. Çökelekli olarak da adlandırılan, genellikle evlerde hazırlanan anca kahvaltı salonlarının hepsinde bulabileceğiniz çökelekli pide, sıcak şekilde servis edilir. Temelde bir gözleme olan ancak klasik gözlemelerden daha farklı bir lezzete sahip olduğu için dikkat çeken çökelekli pide, Tokat çökeleği ve maydanoz ile hazırlanan iç harç sayesinde oldukça lezzetli. Tokat’ta gerçekleşen festivallerin başrollerinden biri olan çökelekli pide, kahvaltı salonlarının tamamında günün erken saatlerinde bulunabilecek bir lezzet. Bazı kafe ve restoranlar günün farklı saatlerinde de sıcak çökelekli pide servisi yaparlar.
Nohut Yahnisi
Tokat’ın en sevilen kış yemekleri arasında nohut yahnisi geliyor. Nohut, kuşbaşı et, soğan, salça, baharatlar ve zeytinyağı ile hazırlanan, hem lezzetli hem de doyurucu olan nohut yahnisi, yöre halkı tarafından genellikle evlerde hazırlanıyor. Ancak siz bu lezzeti denemek istiyorsanız yöresel yemekler hazırlayan restoranları ziyaret edebilirsiniz.
Kısık ateşte uzun süre boyunca pişen ve lezzetini burdan alan nohut yahnisi, içerisinde bulunan malzemeler sebebiyle oldukça doyurucu. Vitamin ve besleyici değeri açısından da zengin olan nohut yahnisi, lezzetli yemekler denemek isteyenlerin ilk tercihleri arasında. Çoğunlukla akşam yemeklerinde servis edilen nohut yahnisi, pilav gibi ara yemekleri ile bir arada tüketilebilir.
Yavan (Erikli) Dolma
Tokat mutfağı için vazgeçilmez lezzetlerinden biri olan yavan dolma, erikli dolma ismi ile de anılıyor. İç harcında ince bulgur ve aşlık karışımı dolma içi, kuru soğan, karışık salça, erik kurusu ve reyhan kullanılıyor. Salamura yaprağına sarılan bu harç, klasik dolmalardan oldukça farklı bir lezzet haline geliyor. Üzerine kuru soğan, salça ve tereyağı ile hazırlanmış sos dökülerek pişirilen, sıcak ya da ılık servis edilen ve oldukça lezzetli olan yavan (erikli) dolma yöresel yemek hazırlayan restoranlarda bulunabilir. Yöre halk tarafından misafirlere ikram edilmek üzere bol miktarda hazırlanan ve bayram gibi özel günlerin favorisi olan yavan (erikli) dolma, mayhoş tatlardan hoşlananların favorisi.
Nivik
Tokat’a dair meşhur yemeklerinden biri olan nivik, dört mevsim boyunca sevilerek tüketiliyor. Genellikle ekmekle bir arada tüketilen ve sulu yemek kategorisinde yer alan nivik, yöre halkı tarafından evlerde hazırlanıyor. Ev yemekleri hazırlayan restoranlarda bulabileceğiniz nivik adını içerisinde bulunan nivik otundan alıyor.
Tokat yöresinde yetiştirilen nivik otu kuru soğan, bulgur, salça, elma kurusu, tereyağı, erik kurusu ve vişne kurusu ile birleştirilerek sulu yemek haline getiriliyor. Nivik hazırlığı esnasında dikkat edilen en önemli etken ise demir kaşık kullanılmamasıdır. Nivik otunun acı bir tada sahip olmasına yol açan demir kaşık, yemeğin hazırlık süresi boyunca hiçbir aşamada kullanılmaz. Yemek yalnızca tahta kaşık kullanılarak hazırlanır.
Bacaklı Çorba
Tokat lezzetleri arasında bulunan ve yöresel bir deneyim olan bacaklı çorba, farklı yörelerde çeşitli versiyonları ile hazırlanır. Ancak Tokat yöresine ait olduğunu göz önünde bulundurmak gerekir. Yeşil mercimek ile hazırlanan ve yeşil mercimekler uzun olduğu için bacaklı çorba ismi ile anılan bu çorba, hem besleyici hem de vitamini açısından zengin bir aperatif.
Özellikle soğuk kış günlerinde sıcak bir çorba içmek isteyenlerin ilk tercihlerinden biri olan bacaklı çorba yöre halkı tarafından genellikle evlerde hazırlanır. Eğer siz bu lezzeti denemek istiyorsanız yöresel yemekler hazırlayan restoranlar veya ev yemekçilerini ziyaret edebilirsiniz. Bacaklı çorba içerisinde herhangi bir et ürünü bulundurmadığı için vejetaryen beslenme tarzına da uygun.
Tokat Simiti
Neredeyse her yörenin kendine ait bir simit tarifi olduğunu söylemek mümkün. Sabah kahvaltılardan gün içerisinde aperatiflere pek çok farklı öğünde tercih edilen ve sevilen simit, hamurun pekmezli bir su ve susam ile buluşturulması ile hazırlanır. Tokat usulü simit klasik simitlerden daha az susamlıdır ve daha yumuşaktır. Oldukça lezzetli olan ve özellikle simit seviyorsanız favorileriniz arasında girmeyi başaracak Tokat simiti, pastanelerde, fırınlarda ve seyyar simitçilerde bulunabilir.
Yaş maya, ılık su ve tuz ile hazırlanan hamura üzüm pekmezi ve sıcak suyun ilave edilmesi ile hazırlanan, fırında pişirilen Tokat simiti yöre halkı tarafından özellikle sabah kahvaltılarında tüketiliyor. Kahvaltı salonlarının pek çoğunda bulunan Tokat simiti, günün her saati sevilerek tüketiliyor.
Dolma İçi
Tokat’a özgü lezzetlerden biri olan dolma içi zannedilenin aksine dolma hazırlamak için yapılmıyor. Fakat dolma yapmak için hazırlanan harç ile benzer olduğu için bu isim ile anılıyor. Bir pilav türü olan dolma içi kırık yarma ince bulgur karışımı, kuru soğan, patates, kuru bakla, biber, domates, salça, reyhan ve baharatların bir araya getirilmesiyle oluşturuluyor.
Et yemeklerinin yanında sevilerek tüketilen özellikle kış aylarında sıcak bir şekilde haşlanmış lahana ve turşu ile servis edilen dolma içi, yöre halkı tarafından evde en çok hazırlanan lezzetler arasında. Sizler de bu lezzeti denemek için yöresel yemekleri hazırlayan restoranları ziyaret edebilirsiniz.
Dilme Fasulye Tava
Dilme fasulye tava Tokat’a özgü lezzetlerden birisi. Kış aylarında da bu lezzeti hazırlamak isteyen yöre halkı genellikle yaz aylarından fasulyeleri ipe dize kurutur. Hem taze hem de kurutulmuş fasulye ile hazırlanabilen bir lezzet olan dilme fasulye tava, özellikle Tokat adına önemli bir lezzettir. Tokat’ın çevre illerinde de bu lezzet ile karşılaşmak mümkün. Et suyu ile hazırlanan ve genellikle mısır unu gibi lezzetlerle bir araya getirilen dilme fasulye tamam hem lezzeti hem de doyuruculuğu sebebiyle sevilerek tüketilir. Dilme fasulye tava çoğunlukla akşam yemeklerinde ya da gündüz aperatif olarak tercih edilir. Yöresel yemekleri hazırlayan restoranlarda bulunabilir.
Zile Batı
Tokat’ta gezilecek yerler arasında olan Zile ilçesi, benzersiz lezzetleri ile ön planda. Zile seyahatiniz esnasında mutlaka denemeniz gereken lezzetlerin başından Zile batı gelir. Tokat’ın en meşhur yemeklerinden biri olan ve kısırı andırsa da kendine ait farklı özellikler bulunduran bat, sulu bir yemektir ve içine ekmek bandırılarak yenir. İç Anadolu bölgesinde pek çok yerde yapılan, ancak özellikle Tokat için önemli bir lezzet olan Zile batı, bulgur ve mercimek ile hazırlanır. İçerisine salça ve su karıştırılan daha sonra soğan, domates, ceviz ve çeşitli otlar ile lezzetlendirilen karışım bağ yaprağı ile servis edilir. Garnitür olarak tüketilir. İçerisinde bulunan doyurucu malzemeler sebebiyle ana yemek olarak da tüketilebilir.
Nohut Mayalı Cevizli Çörek
Nohut mayalı cevizli çörek özellikle Niksar ilçesinde meşhur. Ceviziyle bütün Türkiye’ye ün salmış bir ilçe olan Niksar’ın yerel lezzetleri arasında yer alan cevizli çörek, uzun süre bayatlamadığı için popüler. Romanlara bile konu olmuş, lezzeti ile dikkat çeken cevizli çörek isminden de anlaşılacağı üzere klasik maya ile değil, nohut mayası ile hazırlanır. Bu durum daha uzun süre boyunca taze kalmasını sağlar. Paketli olarak satın alabilir, evinize götürebilir ya da sevdiklerinize hediye olarak verebilirsiniz.
Niksar’da meşhur olmasına rağmen Tokat’ın her yerinde bulabileceğiniz nohut mayalı cevizli çörek fırın ve pastanelerde hazırlanıyor. Çöreğe lezzetini veren en önemli etken Niksar’ın özel cevizleridir. Çoğunlukla atıştırmalık olarak tüketilen ve kahvaltılarda da tercih edilen nohut mayalı cevizli çörek yanında çay ile ikram ediliyor.
Zile Köme
Köme ya da cevizli şeker sucuğu olarak adlandırılan, Tokat’ın yöresel tatlıları arasında bulunan bu lezzet, Tokat bağlarında yetişen taze üzümler ve Niksar cevizi ile hazırlanıyor. Tam bir enerji deposu olduğu için sevilerek tüketilen, bağ bozumu ile taze cevizlerin toplanması sayesinde hazırlanan, hem besleyici hem de lezzetli olan Zile köme hiçbir katkı maddesi bulundurmuyor. Eski zamanlardan beri Tokat başta olmak üzere Türkiye’nin pek çok yerinde en sevilen tatlı çeşitlerinden biri olarak anılıyor.
Köme adı verilen bu lezzeti Türkiye’nin farklı yerlerinde denemiş olabilirsiniz. Ancak ana vatanının Zile olduğunu ve eğer Tokat’ı ziyaret ediyorsanız kömeyi mutlaka denemelisiniz.
Kızılcık Hoşafı
Tokat’ın ilçelerinde ve merkezinde doğal olarak yetişen kızılcıklar en önemli yöresel lezzetler arasında. Taze şekilde toplanan kızılcık, farklı lezzetler hazırlamak için kullanılıyor. Bunların başında ise kızılcık hoşafı geliyor. Sıcak yaz günlerinin favorilerinden biri olan, dolapta soğutularak servis edilen kızılcık hoşafı, hem yüksek besleyici değeri hem de mayhoş lezzeti sebebiyle yöre halkının ve turistlerin yoğun ilgisi ile karşılaşıyor.
Kızılcık hoşafı hazırlanırken su, şeker, çubuk tarçın ve karanfil kızılcık ile buluşturuluyor. Yöre halkı tarafından sık sık evlerde hazırlanan ve bol miktarda yapılarak uzun süre boyunca tüketilen hoşaf, büfe ve kafeteryalarda da satılıyor. Oldukça hafiftir lezzete sahip olan, sıcak yaz günlerinin vazgeçilmezi olmayı başara kızılcık hoşafı, lezzetli olmasının yanı sıra kızılcığın faydaları sebebiyle de sevilerek tüketiliyor.
Zile Pekmezi
Türkiye’den pekmez üretiminin yapıldığı pek çok alan bulunuyor. Bunlardan biri ise Tokat’ın Zile ilçesidir. Zile pekmezini diğer pekmezlerden ayıran önemli bir özelliği bulunuyor. Rengi ile diğer pekmezlerden kendini ayırmayı başına Zile pekmezi, lezzetiyle de dikkat çekiyor. Pekmez toprağı, yumurta akı ve üzüm kullanılarak hazırlanan Zile pekmezi tercihe bağlı olarak içerisine ceviz de eklenen versiyonlarla sahiptir. Çoğunlukla kahvaltıda ekmeye sürülerek tüketilen, vitamin bakımından zengin ve anne sütü artırıcı etkiye sahip olan Zile pekmezi, ülke sınırlarını aşmış bir lezzet. Pek çok ülkeye ticareti yapılan Zile pekmezini seyahatiniz esnasında paketli olarak satın alabilir, sevdiklerinize hediye olarak götürebilirsiniz.
