Vazokonstriksiyon, kas liflerinin kasılması yoluyla kan damarlarının kalibresini azaltmasının doğal sürecidir. Bu fizyolojik mekanizma, örneğin bir kan damarı hasar gördüğünde kanamayı sınırlamaya katkıda bulunur. Böylece hemostazın ilk aşamasını oluşturur . Vazokonstriksiyon, vazokonstriktör sinir merkezleri tarafından yönetilir, aynı zamanda anjiyotensin II, adrenalin ve hatta noradrenalin gibi hormonlar tarafından da yönetilir.
Damarların daralması ile yaralanan bölgeye kan akışı azalır, plateletlerin ve koagülasyon faktörlerinin aktivasyonu sağlanmış olur. Bu, vücudun hemostaz için ilk tepkisidir. Yani atardamarlarda kan akışının azalması, ısı kaybı ve kan basıncının artması ile yüzeysel damarların daralmasına neden olan bir sağlık sorunudur. Aynı zamanda bir kan damarının iç çapının daralması olarak da bilinir.
Vazokonstriksiyon Neden Olur?
Bir organın kan basıncı ve kan akımı yetersiz ise organ kendi kan akımını düzenleyerek yeterli kan akımını sağlamaya çalışır. Buna öz düzenleme (oto regülasyon) denir. Kan basıncı düştüğünde vazodilatasyon, kan basıncı yükseldiğinde ise vazokonstriksiyon meydana gelir. Bu, basıncın oluşmasını engeller.
Vazokonstriksiyona Neden Olan Yiyecekler
Sodyum içeriği yüksek yiyecekler, kişinin kan damarlarına baskı uygulayarak daralmalarına neden olabilir. Kişinin tansiyonuyla ilgili endişeleri varsa, aşağıdaki gıdalardan kaçınmalıdır veya sınırlamalıdır;
- Paketlenmiş ve hızlı tüketilen yiyecekler
- Konserve halindeki çorbalar
- Alkol ve benzeri içecekler
Vazokonstriksiyona Neden Olan İlaçlar
Vazokonstriktör veya baskı ilaçları, düşük kan basıncını ve diğer semptomları hafifletmeye yardımcı olur. Bu ilaçlar, bir kişi şoka girdiğinde, ağır kanaması olduğunda veya ciddi bir alerjik reaksiyon geçirdiğinde kan basıncını yükseltmek için kullanılabilir.
Diğer reçeteli ilaçlar ise iltihaplanma, şişme veya aşırı kanamayı azaltmaya yardımcı olmak için vazokonstriksiyonu harekete geçirir. Örneğin, bir vazokonstriktör ile burun kanaması durdurulabilir. Genel olarak vazokonstriksiyon ilaçları şunları içerir:
- Alfa-adrenoseptör agonistleri-Vazopressin analogları-Epinefrin-Norepinefrin
- Fenilefrin-Dopamin-Dobutamin-Migren ve baş ağrısı ilaçları
Vazokonstriksiyon Neden Olur?
Vücutta vazokonstriksiyonu tetikleyen birkaç faktör vardır. En yaygın olanı, kan damarları kasılarak kanamayı durduracak olan kas hücrelerinin yaralanmasıdır. Ayrıca nedenlere şunlar da katkı sağlayabilir:
- Vücudu, sıvı ve kan kaybı gibi durumlardan korumaya,
- Tansiyon dengesini sağlamaya,
- Kan basıncını yükseltme ve bu ürünleri besin ve kan ihtiyacı olan kas organına ulaştırmaya,
- Soğuk ve sıcakta vücudun dengesini tutabilmeye,
- Kanın vücutta dengeli dağılımını sağlamaya yönelik olabilir.
Vazokonstriksiyon Fizyolojik Olarak Nedir?
Çevresel koşullara bağlı olarak değişen ve öncelikli olarak iç vücut ısısını korumaya yönelik bu reaksiyonlar, daralma (vazokonstriksiyon), genişleme (vazodilatasyon), üşüme, kusma, terleme şeklinde kendini gösterir.
Vazokonstriksiyon ve titreme, vücudun soğuğa karşı savunmasıdır.
Kan Basıncının Çok Hızlı Düşmesi Neye Yol Açar?
Düşük tansiyon, kardiyovasküler hastalık geliştirme riskini azaltır. Basınç önemli ölçüde düşürülmediği sürece bu durum, kişide herhangi bir şikâyete neden olmaz. Bununla birlikte, kan basıncında ani bir düşüş, baş dönmesi, halsizlik ve bayılma gibi semptomlara neden olabilir.
Damarı Genişletmeye Ne İyi Gelir?
Vücuttaki kan akışına bağlı olarak kan damarları elastik yapıları nedeniyle genişleyebilir veya büzülebilir. Öte yandan yapılan hareketler, stres gibi duygusal değişiklikler, hormonlar veya yenilen yiyecekler gibi birçok nedenden dolayı kan basıncı etkilenebilir.
Egzersiz sırasında vücut, tüm hücrelere yeterli oksijen sağlamak için kalp atış hızını ve kan basıncını arttırır. Bazı sporcular damarları temizlemek ve sertleşip dışarıda iz bırakması için kullanabilir. Nasıl çalıştıkları, kullandıkları takviyeler, yedikleri yiyecekler gibi faktörlerle bu etkiyi en üst düzeye çıkarabilirler. Bu şekilde belirgin bir damarlı görünüm elde ederler.
Kaynakça
